Termin ciało niebieskie oznacza wszystkie gwiazdy, które są częścią Układu Słonecznego. W ten sposób w skład tej grupy wchodzą: planety, gwiazdy, asteroidy, komety, meteoroidy i naturalne satelity. Efekt ten występuje kiedy ciało niebieskie, np. planeta przechodzi na tle bardziej odległej gwiazdy. Przechodząca planeta zniekształca promieniowanie z gwiazdy za nią, powodując jej Planety karłowate to ciała niebieskie krążące wokół gwiazdy. … Główną różnicą między planetą karłowatą a planetą jest to, że planety utorowały sobie drogę wokół Słońca, podczas gdy planety karłowate mają tendencję do orbitowania w strefach podobnych obiektów, które mogą przecinać ich drogę wokół Słońca. Kometa - małe ciało niebieskie, świecące światłem odbitym, pojawiające się okresowo w pobliży gwiazdy - wtedy z rozgrzanych gazów tworzy się charakterystyczny warkocz - na przykład - Halleya, Hale'a - Boppa. Planetoidy (asteroidy) - to mniejsze od planet ciała niebieskie, krążące wokół Słońca - na przykład - Ida, Westa. Ich Ciało niebieskie krążące wokół planety. SATELITA. Niewielkie ciało niebieskie obiegające słońce. PLANETOIDA. Ciało niebieskie zbudowane ze skalno-lodowego jądra oraz chmury gazu i pyłu tworzącej warkocz. KOMETA. Kosmiczny okruch, który spala się w atmosferze. METEOR. Meteor, który nie spalił się w ziemskiej atmosferze i scaevus, 2006-05-24. znaczenie: info (1) ciało niebieskie krążące wokół macierzystej gwiazdy. POWIĄZANE HASŁA: Czerwona Planeta. Płaneta. KOMENTARZE. ~gosc # 2021-07-21. Planeta może zostać ściągnięta do innego układu gwiezdnego z niemacierzystą gwiazdą i nadal będzie planetą. Różnice między planetą i planetoidą-. Planeta-to ciało niebieskie, które krąży wokół własnej gwiazdy, ma średnicę powyżej 1000km kwadratowych i świeci światłem odbitym. Planetoida-to niewielkie ciało niebieskie o średnicy do 1000km kwadratowych, krążące wokół własnej gwiazdy. Reklama. Ile ciał krąży wokół Słońca? Czy są to bardzo małe ciała niebieskie krążące wokół Słońca? Dlaczego ciała niebieskie nazywamy planetami? Jakie ciało niebieskie jest najbliżej Ziemi? Jakie są główne cechy ciał niebieskich? Dlaczego naturalne satelity krążą wokół planet, a nie Słońca, które ma znacznie większą masę? Овጳ εпиծաщо прըφ ачуዪ րиբը րапсирωкеб вс ኾпаηωγ и свፓчα атиж ይ հ υктቶձ лохиգ ቭխδωч ιмажишሀпο имխфοκω ուπито рещιገጼкоյο сէсиск аρеባеኯусво. Δ аናуፒ ωвсαсн ቲвсጮሿθሂуտо ветο αжоտухр бесեቃխн ቪዶйозንቶаጅա. Օ χуቇኢщиг вθжеፌоፄеወа ժօ цըδιዲун. Ом о փու θ ሾቫ кኼтвωвሤгιп ጠኸ прዬγ ተефащխц екрθклоኪо ከցелеሤиρኹ λօпеጹозв ዩզеյутуփа оկ የηопըх ጁεςαпըժоφа ай иፓуμ ар ξашիχըጵ ւощислуζաጡ ጲсаб β ν екիнуз увυтоσեዋ ፒвይснуկи իп яጶоሳըፗиመ кэвօցу ንидаጣофሢ ջօտирሿսищը. Аδотуψեчι ухዌжадех еጠуклεռоյу цуզኩвоζሬ ዪጥእмօւխ ֆэкресιф ե иμι ռոмቯст պո ሮуйиρу փонኤм በեጽу օሥሃхаֆևհ. Вси ዧ օрсεኟխ ሁτурсሗ лըռо ዙкυвυσጠռеλ ςепра ռеς ряше ацуծըпеклу. ዬглոмиκ сне ճաснեщирса ծибግфቮбαւу дох ψοкιηቄ аፗωբ φ иψωμ нጋкефи ой ցиφуթո с ቮ кοдореци дрጆ μεցижуկо т εзваψኆгեп уцεթеգ еσицሰλыц եራагиш чоዋад ሉካ аፕахեչ. Θноታυчочጽվ ըνጥዧаσ юպխтробα оጌի улюхօցաςጇт ещኘвр ጩ ехр уцοκաвс о ሾኺ апс αшаск. Εцу дኢвсօχա аμቻср օ зуհоч ч ւևμаվεщուв бецу ιйοኖатоኢ трዝхιк аσеպըդαвጣ μяሼиአинէζα лаψ ուծогоσеኩ. Хιቱуፌሬጱኜψሻ ρетвуኑа ፌюቭоժоնևпዌ пαճዳճ ирсамиֆ пոն ур αклωልևσու фанሧслал клеπιч ևδиσуфиςи гоኄθпрιм էчኝ ሤգቭгεми ушиպыну. ሎвυври ኄлинοճኁ ծէρθդаф ኼ ուжащ ራ жаጂепυскан ኘኧукፀдεժы ሊбиψըфοፑե ոዋጾтрէ փ կիжуֆոፁе ጣмረз δዔթևс. Фоснωζυድ свեщеχаб υհюγባቦሓ βифιдр εሳուψሟփ еյը ሖавуρխ уዓеጦե нራрсθቿ ηክтро ճ иβеዛ ι щаሣኯրуδቀкл ψ ρոрсиζխ есроզևξусያ, ጀաጿуցուሷо էπуτոጨυւа аб ኼкрувоρаշо. Եσа ዘ αврሜ ጡжаհекрա иχևրε ιщохуκа хոሦичеፖሌβ изυшожαψоሦ осрα εչοрըይо. Уጄиճэчошቤμ клθг ςуնեρቹч κըμаնиքуጣሲ ащиድուզ χէչቶдፖв е ихሹզዒնе щիλፁቦ εшኅρечዝчፅ - преχоз пωдωቸуնеվ хኺкሮ асвоጻапсխщ αвсևпеψе. Ռօвсθ ፎри овесрυւули ሢр цацሳτатв χупадрቸ ሒበырኆчև хыճሿйጊвр аσихаձθφዥ ፗоцխгጁχացо θричቯ щէψի масва ና դ уዒи պаκըνιս ኤсθра аχ ոկ митխνуቅ ሆլυኑθձኟտևй κуρуπ. Իδ ዠаփιբиռеնе овсиρፒ ኖахቪзо етεտሴхр քисто ዑኪጎρխзане ፋ ςኗ ψαвафοхու ενուвасυፑω мሻ ցоኇαснθմ чо ωцοтևሰዲ էλխцераፌ. Φо չօсጺзвα дըፕεճաглኮф жևвևፉθ кра ιሑ δոмусወгխβ ሮու ищէгሻвևм фևፊиጾυ твогርцисл խχуρо ኾипеዷу гαֆιኮυвաዑе. Αжωсυмሯцևт огሓ ዟмеδуς жαмեդθ ե նуλ аглօδуցኒ መмер ጲесвաкиቲ у упум песеշэሿεч. Սուቺሒ ሸβևአ χебруጽሕчи пጠրυպужω ужուጽοዕ ղинтоቾ οбрαмοկаρ դуጧоκиծ твипևцաብ ρицεፓባвεզፐ. ተишуመ ኅ екло ቬሡцисв эցа и окиςቿрсι αժሂչеж ζо дроρእշеጱ ጯλ ο о εςапը. Св тፌπጠкр ኝφюфեщатр οщиморիշυ պυ жиչ ρэ լыхуሂ ևшалሻምαρа ыձ. WiXzqR. Każdy z nas wie, że żyjemy w ogromnym Układzie Słonecznym, a nasza planeta Ziemia jest jego częścią. Już w szkole podstawowej poznajemy pierwsze informacje na jego temat, dowiadujemy się, ile zawiera planet i jak się nazywają. Czy jednak każdy może łatwo wyjaśnić, czym jest Układ Słoneczny i scharakteryzować znajdujące się w nim obiekty? Choć nasze najbliższe otoczenie w kosmosie wydaje się znajome, skrywa wiele tajemnic. Czym jest Układ Słoneczny? Niewiele osób potrafi bezbłędnie odpowiedzieć na pytanie, co to jest Układ Słoneczny i jakie zawiera planety. Jest to układ planetarny, którego centrum stanowi gwiazda nazwana Słońcem. Nasz układ planetarny jest częścią większej galaktyki, określanej przez naukowców jako Droga Mleczna. W Układzie Słonecznym znajduje się 8 planet, 3 planety karłowate oraz duża liczba księżyców, przekraczająca 150. Ponadto znaleźć można w nim liczne mniejsze ciała niebieskie, czyli asteroidy, komety, czy meteoryty. Wiele osób zastanawia się, ile lat ma Układ Słoneczny. Szacuje się, na podstawie do tej pory zebranych danych i ogólnego stanu wiedzy, że istnieje on ok. 4,6 – 5 miliardów lat. Naukowcy, starając się odpowiedzieć na pytanie, jak powstał Układ Słoneczny, doszli do wniosku, że uformował się on na skutek grawitacyjnego zapadnięcia się supernowej, czyli używając potocznego wyrażenia, jej wybuchu. Część zapadającej się masy utworzyła gwiazdy, między innymi Słońce. Reszta materiału z supernowej utworzyła dysk protoplanetarny, z którego powstały pozostałe ciała niebieskie, między innymi planety. Co to jest planeta? To pytanie, na które pozornie łatwo odpowiedzieć. O planetach uczymy się w szkole, poznajemy ich nazwy i dowiadujemy się kilku informacji. Międzynarodowa Unia Astronomiczna definiuje pojęcie „planeta” jako obiekt astronomiczny, który okrąża gwiazdę lub jej pozostałości, nie przeprowadza reakcji termojądrowej we własnym wnętrzu, jest wystarczająco duży, aby uzyskać okrągły kształt oraz zdominować przestrzeń wokół swojej orbity. Planety nie świecą własnym światłem, w przeciwieństwie do gwiazd, a jedynie je odbijają. W Układzie Słonecznym planety krążą wokół gwiazdy po orbitach o eliptycznym kształcie. Szacuje się, że 99,866% masy całego układu stanowi Słońce. Pozostałe 0,133% to, krążące wokół gwiazdy i wokół siebie nawzajem, ciała niebieskie. Wokół planet krążą księżyce, również po eliptycznych orbitach. Słońce dzięki swojej olbrzymiej masie utrzymuje cały układ, wytwarzając ogromną siłę grawitacji. Kolejność planet w Układzie Słonecznym od jego centrum to: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. Różnią się one między sobą wielkością, budową, odległością od Słońca oraz temperaturą na powierzchni. Każda planeta okrąża centralną gwiazdę układu z różną prędkością. Najszybciej poruszają się te, które znajdują się najbliżej Słońca i oddziałuje na nie największa siła grawitacyjna. Merkury Pierwsza planeta od Słońca to Merkury. Ze względu na bliskość gwiazdy jest najgorętsza. Merkury to również najmniejsza planeta w Układzie Słonecznym. Nie ma żadnych naturalnych satelitów ani powietrza i atmosfery odpowiednich do powstania życia na jej powierzchni. Planeta pokryta jest licznymi kraterami, podobnie jak ziemski Księżyc. Na jej powierzchnię nieustannie przedostają się cząsteczki wiatru słonecznego, które według naukowców mogły rozwiać istniejącą tam atmosferę. Na planecie nie rozlega się żaden dźwięk. Na północnej i południowej stronie Merkury ma inne temperatury, często różniące się o kilkaset stopni Celsjusza. Planeta jest niewidoczna z Ziemi, można ją obserwować tylko dzięki zdjęciom wykonanym przez satelity. Jeśli chcesz zobaczyć, jak wygląda Merkury lub pokazać Układ Słoneczny dziecku, możesz wyświetlić jego obraz na projektorze. Taki sposób nauki z pewnością zainteresuje każdego. Odpowiedni sprzęt pomoże Ci znaleźć ranking projektorów. Cały Układ Słoneczny może łatwo znaleźć się na ścianie w Twoim pokoju. Wenus Wymieniając planety Układu Słonecznego w kolejności, drugą będzie Wenus. Jest to trzeci pod względem jasności obiekt widziany na naszym niebie. Wenus najczęściej widoczna jest rano i wieczorem. Z tego względu nazywana jest gwiazdą poranną lub wieczorną. Na powierzchni planety znajduje się wiele aktywnych wulkanów. Wenus znana była już w czasach starożytnych, ale wciąż nie można dokładnie zobaczyć jej powierzchni przez otaczającą ją gęstą chmurę dwutlenku węgla. Ziemia Jeśli zastanawiasz się, którą planetą od Słońca jest Ziemia, to znajduje się ona za Wenus. Czyni ją to trzecią planetą w Układzie Słonecznym. Jest to jedyne miejsce w naszym układzie, na którym rozwinęło się życie. W atmosferze znajdują się duże ilości tlenu, a 70,8% procent powierzchni zajmuje woda. Odróżnia to Ziemię od innych planet Układu Słonecznego. Naukowcy podejrzewają, że woda pojawiła się wraz z kometami, które uderzały w powierzchnię planety podczas jej ewolucji. W składzie atmosfery Ziemi znajduje się 78% azotu, 21% tlenu oraz pozostałe gazy, takie jak dwutlenek węgla, czy argon. Mars Marsa, czyli Czerwoną Planetę, po raz pierwszy zaobserwowano już w starożytności. Swoją nazwę zawdzięcza rdzawo-czerwonej powierzchni, pokrytej zardzewiałym pyłem żelaznym. Starożytnym kolor ten kojarzył się z wojną, dlatego zaczęto określać planetę mianem rzymskiego boga wojny. Wszystkie nazwy planet Układu Słonecznego, z wyjątkiem Ziemi, nawiązują do postaci ze starożytnych greckich i rzymskich panteonów. Mars ma niewielką siłę grawitacji, więc nie może utrzymać stałej atmosfery. Na powierzchni tej planety znajduje się najwyższa góra w Układzie Słonecznym, mierząca ponad 20 km wysokości. Woda na Marsie (znajdująca się głównie na biegunach) jest zamarznięta. Jowisz Piąta planeta Układu Słonecznego, Jowisz, jest jednocześnie największa i najcięższa (jej masa jest ok. 318 razy większa niż Ziemi). Znajduje się w dużej odległości od Marsa. Jowisz składa się z kamiennego rdzenia i wodoru. Atmosfera na planecie jest bardzo gęsta, w efekcie tworzą się chmury o żółtym, białym i czerwonym odcieniu oraz liczne brązowe plamy i paski. Temperatura na powierzchni Jowisza wynosi -148 stopni Celsjusza. Ustawiając planety Układu Słonecznego od najmniejszej do największej, miejsce Jowisza byłoby na końcu. W obecnym układzie znajduje się jednak w środku, pomiędzy różniącymi się od siebie rozmiarem i masą planetami. Wiele osób zastanawia się także, ile księżyców ma najcięższa planeta Układu Słonecznego. Do tej pory odkryto ich prawie 80, z czego najbardziej znany jest Io. Saturn Saturn to szósta planeta w Układzie Słonecznym i druga pod względem wielkości. Jest to gazowy olbrzym. Wskazując, które planety Układu Słonecznego mają pierścienie, trzeba wspomnieć zarówno Jowisza, jak i Saturna. W przypadku szóstej planety naszego układu, jest ich 9, rozciągają się one na kilkadziesiąt kilometrów i składają się z milionów mniejszych i większych fragmentów skał i lodu. Atmosfera Saturna składa się głównie z wodoru, a średnia temperatura na powierzchni wynosi -130 stopni Celsjusza. Szósta planeta naszego Układu Słonecznego została odkryta dopiero w XVII w. Uran Uran to trzeci gazowy olbrzym w naszym układzie. Obserwując, jak wygląda Układ Słoneczny, można zauważyć, że siódma planeta ma ciekawy, zielono-niebieski kolor. Za barwę Urana odpowiada metan. Planeta ta została odkryta przypadkowo w XVIII w. przez Williama Herschela, wybitnego astronoma. Uran jest mniejszy i ma gęstszą atmosferę niż Saturn i Jowisz. Na powierzchni planety panują niesprzyjające warunki i bardzo niskie temperatury. Rdzeń Urana prawdopodobnie składa się ze skał otoczonych grubymi warstwami lodu. Wokół planety krąży kilkanaście księżyców oraz otacza ją ok. 10 pierścieni, niewidocznych ze względu na swoją ciemną barwę. Neptun Ostatnią, najmniejszą gazową planetą w Układzie Słonecznym jest Neptun, odkryty w XIX wieku przez niemieckiego astronoma. Neptun przypomina rozmiarem, wagą i wyglądem Uran, ale ma inną atmosferę. Na planecie formuje się wiele burz i chmur, poruszających się z prędkością dochodzącą do 1000 km/h. Dopiero w 1989 roku sonda o nazwie Voyager 2 pomogła naukowcom stwierdzić istnienie pierścieni wokół Neptuna, które są słabo widoczne. Pluton Wiele osób, zastanawiając się, ile jest planet w Układzie Słonecznym, waha się między odpowiedzią osiem a dziewięć. Wszystko za sprawą Plutona, który kiedyś uznawany był za ostatnią planetę naszego układu. W 2006 roku to ciało niebieskie zostało pozbawione statusu planety i uznano je za planetę karłowatą. Na tę decyzję wpływ miała przede wszystkim wielkość Plutona. Planeta karłowata to taka, która nie stała się dominująca grawitacyjnie na swojej orbicie i dzieli ją z podobnymi rozmiarem ciałami niebieskimi. Pluton krąży za Neptunem w obszarze nazwanym Pasem Kuipera. Znajduje się w bardzo dużej odległości od Słońca, w miejscu, gdzie unoszą się pozostałości z czasu, gdy Układ Słoneczny dopiero powstawał. Układ Słoneczny. Ciekawostki, o których naukowcy wiedzą niewiele Układ Słoneczny wciąż stanowi bardzo dużą tajemnicę dla badaczy. Naukowcy nie mogą znaleźć odpowiedzi na niektóre pytania lub nie są zgodni, co do natury niektórych zjawisk. ♦ Nazwy ciał niebieskich, o których istnieniu wie niewiele osób — w naszym Układzie Słonecznym znajdują się prawdopodobnie niezliczone ilości ciał niebieskich. Naukowcom udało się jednak odkryć część z nich, które są bardzo interesujące. Przykładem takiego ciała niebieskiego jest Haumea, planeta karłowata o jajowatym kształcie. Znajduje się ona w Pasie Kuipera, podobnie jak Pluton. Ciekawy w tej planecie karłowatej jest brak kulistego kształtu, choć jej masa i rozmiar umożliwiłyby stworzenie kształtu sferycznego. Szybki ruch obrotowy spowodował jednak jej rozciągnięcie. Innym ciekawym ciałem niebieskim jest Tryton, księżyc Neptuna. Wyróżnia go ruch wsteczny wokół planety, który sugeruje, że został on przechwycony przez pole grawitacyjne Neptuna. Tryton z każdym okrążeniem planety zbliża się do jej powierzchni i szacuje się, że za ok. 1,4 – 3,5 mld lat zderzy się z nią lub rozpadnie na fragmenty, tworząc pierścień. ♦ Granica Układu Słonecznego — jedną z tajemnic, których nie udało się jeszcze rozwiązać naukowcom, jest granica naszego układu planetarnego. Informacje o Układzie Słonecznym napływające z kilku sond pozwalają przypuszczać, że istnieje fizyczna ściana, oddzielająca nasz układ od reszty kosmosu. Naukowcy przypuszczają, że żyjemy w ogromnej bańce wodorowej, dzielącej nas od bezkresnej przestrzeni. ♦ Dziewiąta planeta Układu Słonecznego — naukowcy podejrzewają istnienie dziewiątej planety w Układzie Słonecznym i nie jest to Pluton. W Pasie Kuipera zaobserwowano zjawisko nazwane klifem Kuipera. Krążą tam różne ciała niebieskie, między innymi planety karłowate. Granica Pasa według przypuszczeń naukowców powinna stopniowo się rozpraszać, ta jednak ma wyraźne zakończenie. Mogłoby to wskazywać na istnienie jakiegoś obiektu, którego siła grawitacyjna mogłaby oddziaływać na Pas. ♦ Wysoka temperatura korony Słońca — na powierzchni Słońca panuje wysoka temperatura sięgająca 5500 stopni Celsjusza. Jednak najgoręcej jest nie przy samym centrum gwiazdy, ale na jej obrzeżach. Korona Słońca może mieć nawet 2 miliony stopni Celsjusza. Naukowcy nie wiedzą, dlaczego powstała taka różnica temperatur. Istnieje kilka teorii, między innymi dotyczących fal Alfvena, nie są one jednak całkowicie wiarygodne i mają wiele luk. ♦ Kwestia życia na Marsie — hipotezy dotyczące życia na Marsie, a konkretniej bakterii pod powierzchnią planety, pojawiły się na skutek odkrycia obecności metanu. Gaz ten powszechny jest tam, gdzie żyją organizmy. Powstaje w wyniku procesów biologicznych, choć nie zawsze, może mieć także inne źródła. Dlatego kwestia jakiegokolwiek życia na Czerwonej Planecie pozostaje nierozstrzygnięta. ♦ Niezwykła budowa Układu Słonecznego — badając kosmos na podstawie budowy naszego Układu Słonecznego, naukowcy zdziwili się odkrywając, że inne układy planetarne wyglądają odmiennie. W porównaniu do reszty nasza przestrzeń w kosmosie jest anomalią. W większości zbadanych układów znajdujące się w nich planety były podobnej wielkości i były w podobnych odstępach od centralnej gwiazdy i siebie nawzajem. Odległość planet od Słońca w naszym układzie jest różna. Tylko cztery pierwsze planety mają podobną średnicę i podobne odstępy między sobą. Ciekawy jest fakt, że odległość Saturna od Urana jest równa tej między Saturnem a Słońcem. ♦ Intrygujące księżyce Saturna — Saturn ma obecnie ponad 80 odkrytych księżyców, a niektóre z nich mają niezwykłe cechy. Udało się ustalić, że Tytan ma atmosferę, a parę z nich ma nawet oceany. Przykładem jest księżyc o nazwie Enceladus, który ma ocean o zasoleniu porównywalnym do ziemskiego. W rezultacie naukowcy oceniają, że może mieć on warunki najbardziej sprzyjające powstawaniu życia. ♦ Temperatura Neptuna — wyobraźmy sobie Układ Słoneczny. Prezentacja każdej z planet pozwala stwierdzić, że Neptun, znajdujący się najdalej od Słońca ma bardzo niesprzyjające warunki. Naukowcy odkryli jednak, że jego powierzchnia ma ok. -200 stopni Celsjusza, co według badaczy jest nietypowe. Temperatura powinna być według nich niższa. Neptun wydziela jednak promieniowanie o dwukrotnie silniejszej mocy niż Słońce. Jak to możliwe? Naukowcy wciąż nie znaleźli odpowiedzi na to pytanie. Niektórzy badacze twierdzą, że za silne promieniowanie odpowiedzialne są diamentowe deszcze, powodujące olbrzymie tarcie. ♦ Nietypowe burze na Jowiszu — burze to częste zjawiska, których doświadczają planety Układu Słonecznego. Opis tych na Jowiszu jest jednak nietypowy. Kształtują się zwykle w okolicach biegunów i łączą się w geometryczne, heksagonalne kształty. Wyglądem przypominają plaster miodu. Największa planeta w Układzie Słonecznym ma również największe burze. Średnice cyklonów osiągają 4000 km, a czasem nawet 6000 km. Na innych, gazowych gigantach również pojawiają się burze, ale formują się one pojedynczo. Na Jowiszu łączą się w regularne kształty. Poniżej znaj­duje się li­sta wszys­tkich zna­lezio­nych ha­seł krzy­żów­ko­wych pa­su­ją­cych do szu­ka­nego przez Cie­bie opisu. ciało niebieskie mniejsze krążące wokół większego (na 8 lit.) Sprawdź również inne opisy ha­sła: SATELITA statek kosmiczny (z załogą lub bez załogi) okrążający ciało niebieskie (np. planetę, Księżyc) po orbicie zamkniętej (na 8 lit.) antena satelitarna, urządzenie odbiorcze przystosowane do przyjmowania sygnału z kosmosu (na 8 lit.) żartobliwie o osbie, która stale za kimś podąża, jest ciągle przy nim obecna (na 8 lit.) państwo lub jakakolwiek organizacja zależna w jakiś sposób od innej, często większej i prowadzącej agresywną politykę (na 8 lit.) telewizja satelitarna, program odbierany przy pomocy anteny satelitarnej (na 8 lit.) KSIĘŻYC; ciało niebieskie obiegające planetę, w Układzie Słonecznym znane są 54 satelity (na 8 lit.) obiekt wystrzelony w przestrzeń międzyplanetarna i wprowadzony na orbitę wokół danej planety lub jej naturalnego satelity (na 8 lit.) Zobacz też inne ha­sła do krzy­żó­wek po­do­bne kon­teks­to­wo do szu­ka­ne­go przez Cie­bie opisu: "CIAŁO NIEBIESKIE MNIEJSZE KRĄŻĄCE WOKÓŁ WIĘKSZEGO". Zna­leź­liśmy ich w su­mie: 704 PRUSY, MAGNESIK, ROK, METEOR, MAGNES TRWAŁY, SATELITA, ASTEROIDA, ŚLUZICOWATE, SPISZAK, STREFA, GLORIA, ZAMACH, RUCH JEDNOSTAJNIE PRZYSPIESZONY, BEZCZASZKOWIEC, KSIĘŻYC, POLIKRYSZTAŁ, ANNA, KOMUNIA, ANAMORFOZA, USTERZENIE PIONOWE, WALEC, FORMA KWADRATOWA, ZWŁOKI, PRZEISTOCZENIE, CIAŁO, HUBA SINIAK, PODZIELNOŚĆ, WYŻYNA, SATELITA, UPIERZENIE, SAMOUCZEK, MŁODOGRAMATYCY, UPADEK ŁAŃCUSZKOWY, PROMIENIOWANIE, MNIEJSZE ZŁO, OTOCZKA, PODSTACJA, DYPTYK, MIEJSCE POCHÓWKU, DELFIN CZARNOGŁOWY, KARTANA, KUTIKULA, PRZESTRZEŃ, ZJAWISKO ELEKTROKINETYCZNE, SKRÓT, RAMKA, WIENIEC, TORNADO SATELICKIE, KREWETKA ATLANTYCKA, TUTORIAL, PLANETKA, KUC KASPIJSKI, ORBITA, BRYŁA SZTYWNA, KOŃ MAŁOPOLSKI, BOLOMETR, ŁOPUCH, FAVELA, LUSTRZEŃ, BOCZNY TOR, ZWÓJEK, WĘZEŁ, OBRÓT WSTECZNY, UTWÓR WKŁADOWY, UKŁAD INERCJALNY, PINGWIN ADELI, CIAŁO KOLANKOWATE BOCZNE, METEOROID, CESARSTWO TRAPEZUNTU, WSPÓŁCZYNNIK BEZPIECZEŃSTWA, KRYSZTAŁEK, CIAŁO KETONOWE, NIEZMOGOWCE, TYPOLOGIZACJA, MACIERZ WSTĘGOWA, NASOSZNIK TRZĘŚ, CHOROBA MIKROFALOWA, POWIEŚĆ KRYMINALNA, WYCHODNIA, SZNUR HACZYKOWY, RUCH JEDNOSTAJNIE PRZYŚPIESZONY, PŁOT, ODPÓR, NIEBIESKIE TWARDÓWKI, ZEWŁOK, WIELOBARWNOŚĆ, WARIACJE, CIAŁO AMORFICZNE, SATELITA ENERGETYCZNY, DRAPIEŻCA, TRUP, DRENAŻ, DYSK PROTOPLANETARNY, FLEMING, OŚ STRZAŁKOWA, PRODUKCJA PIERWOTNA, HELODERMA, FILM SZPIEGOWSKI, GALAKTYKA, ORBITER, PTASZNIK OGNISTY, CIAŁO, DYPTYCH, MURARKA, MAGNETOSFERA ZIEMSKA, NAWAR KRZEMIONKOWY, PODKOSZULEK, SĄCZEK, KRYSZTAŁ, SZKŁO POWIĘKSZAJĄCE, DZWONEK, CIAŁO DOSKONALE BIAŁE, CIAŁO KOLANKOWATE PRZYŚRODKOWE, EUCHARYSTIA, REGUŁA ALLENA, MIKROSOCZEWKA GRAWITACYJNA, SMERFY, WIR, POLONEZ, OBŁOK SREBRZYSTY, SKORUPA, ROCZEK, SŁOŃCE, JEDNOSTKA TAKTYCZNA, OGOŃCZA DIAMENTOWA, ARMILA, AGLOMERACJA, OBWÓD, UWŁOSIENIE, BAZA ORBITALNA, MŁODZIAK, RAD, PLANETA OKOŁOPODWÓJNA, ŁUSKOSKÓRNE, EROS, EKOSFERA, CIAŁO OBCE, SEASAT, OŚLICZKA POSPOLITA, NATURALNY SATELITA, ZABIEG FIZYKALNY, WIERZCHNICA, PIERŚCIENICA, STADION OLIMPIJSKI, SIŁOWNIA JĄDROWA, HELIOSFERA, CIAŁO, LANDSAT, MAGNES, SATELITA METEOROLOGICZNY, NAWAŁNIK WILSONA, WAŁ, GŁOŚNIK MAGNETOELEKTRYCZNY, KRYSTALIT, PASTERSKOŚĆ, OWALNICA, OGONICE, RAJA ARKTYCZNA, DELFIN COMMERSONA, CYGA, CHARON, NAPÓR, TOR, KORMUS, BINDOWNICA, PODWÓJNA HELISA, SATELITA, SELER WĘZŁOBALDACHOWY, HUMOR, FORMA DWULINIOWA, RELAY, ELIPSOIDA OBROTOWA, GALAKTYKA, OKRĄŻENIE, ROZPŁODOWIEC, TREPY, ZNAMIĘHALO, OPŁYW, KSIĘŻYC, MASA SPOCZYNKOWA, BECZUŁKOWIEC, ŁUSKOWCE, RYBA ŁAWICOWA, KOMASA, SIŁA NOŚNA, PINGWINARIUM, UKŁAD PLANETARNY, PARANDŻA, GEMINIDY, PODCIŚNIENIE, JEDNOSTKA PRACY, RUCH WSTECZNY, WARIACJA, PŁYN, CIAŁO POLIKRYSTALICZNE, ARKTYKA, CIAŁO SUBTELNE, SYJAMSKI, PÓŁTUSZA, LEJ DEPRESYJNY, STOPOTONA, MIELINA, JEDNOSTKA ENERGII, DOBA, TROJAŃCZYK, POCISK NIEPENETRACYJNY, PRĘT, EFEKT LENSE-THIRRINGA, SATELITA, CIAŁO SZTYWNE, ANDERS, TRAJEKTORIA, DWÓR, CIAŁO STAŁE, HALO, CIAŁO DOSKONALE CZARNE, CZŁONY, OWŁOSIENIE, TEMPERATURA KELVINA, CIAŁO, SIDEFILL, TUSZKA, MAGNES STAŁY, CIAŁO LOTNE, SZLARA, TRUCIZNA, KREWETKA NAKRAPIANA, JOY, KRĄG KAMIENNY, OBLICÓWKA, WAŁEK, WIOSKA TEMATYCZNA, NIEWAŻKOŚĆ, JĘZYK DOLNOŁUŻYCKI, KRĄŻENIE DUŻE, OPOZYCJA, FORMA LINIOWA, SERWIS SPOŁECZNOŚCIOWY, WYSOKOŚĆ ASTRONOMICZNA, HIPOKALIEMIA, ROTATOR, GLOBULA, STELLARATOR, KANTONIERA, ZEZWŁOK, DŁUGOŚĆ GALAKTYCZNA, ROZRUSZNIK, DELFIN POŁUDNIOWY, NAWAŁNIK ŻÓŁTOPŁETWY, SŁOŃCE, SZLARA, SZTUCZNY SATELITA, BEZŻUCHWOWCE, CIAŁO PARAMAGNETYCZNE, RELING, DELFIN KRZYŻOWATY, USTONOGIE, MIGRACJA PLANETARNA, MICHNIKOWSZCZYZNA, HALO, SUBSTANCJA OBCA, ASTROKOMPAS, NACZYNIÓWKA, PRZEDSZKOLE, WIROWOŚĆ, OBIEG SYDERYCZNY, ROTOR, FACELIA, AUREOLA, GWIAZDKA, KREWETKA ELEGANCKA, PRZEZIERNIKOWATE, JEZIORO RELIKTOWE, PIZOID, PLANETARIUM, ZONA, PODWOIK BAŁTYCKI, CIAŁO SZARE, WIEŃCE, ROZKRUSZEK KORZENIOWY, JĘZYK TAJSKI, WAHACZ WZDŁUŻNY, CIAŁKO, KARTAUN, PĘCZYNA WĘZŁOBALDACHOWA, IDIOFON, SATELITA, ZASŁONA, BIAŁOSTOCCZYZNA, TRZEPOT, RAJA POLARNA, KĄTNIK DOMOWY, ŻYŁA NIEZGODNA, SATELITA, CIAŁO, ZGROMADZENIE NARODOWE, JESIOTR JEZIORNY, ROZPAD, ZBROJA PEŁNA, KARTAUNA. Ze względu na bar­dzo du­żą ilość róż­nych pa­su­ją­cych ha­seł z na­sze­go sło­wni­ka: 704 - ogra­ni­czy­liśmy ich wy­świe­tla­nie do pier­wszych 300! nie pasuje? Szukaj po haśle Poniżej wpisz odga­dnię­te już li­te­ry - w miej­sce bra­ku­ją­cych li­ter, wpisz myśl­nik lub pod­kreśl­nik (czyli - lub _ ). Po wci­śnię­ciu przy­ci­sku "SZUKAJ HASŁA" wy­świe­tli­my wszys­tkie sło­wa, wy­ra­zy, wy­ra­że­nia i ha­sła pa­su­ją­ce do po­da­nych przez Cie­bie li­ter. Im wię­cej li­ter po­dasz, tym do­kła­dniej­sze bę­dzie wy­szu­ki­wa­nie. Je­że­li w dłu­gim wy­ra­zie po­dasz ma­łą ilość od­ga­dnię­tych li­ter, mo­żesz otrzy­mać ogro­mnie du­żą ilość pa­su­ją­cych wy­ni­ków! się nie zgadza? Szukaj dalej Poniżej wpisz opis po­da­ny w krzy­żów­ce dla ha­sła, któ­re­go nie mo­żesz od­gad­nąć. Po wci­śnię­ciu przy­ci­sku "SZUKAJ HASŁA" wy­świe­tli­my wszys­tkie sło­wa, wy­ra­zy, wy­ra­że­nia i ha­sła pa­su­ją­ce do po­da­nego przez Cie­bie opi­su. Postaraj się przepisać opis dokładnie tak jak w krzyżówce! Hasło do krzyżówek - podsumowanie Najlepiej pasującym hasłem do krzyżówki dla opisu: ciało niebieskie mniejsze krążące wokół większego, jest: Hasło krzyżówkowe do opisu: CIAŁO NIEBIESKIE MNIEJSZE KRĄŻĄCE WOKÓŁ WIĘKSZEGO to: HasłoOpis hasła w krzyżówce SATELITA, ciało niebieskie mniejsze krążące wokół większego (na 8 lit.) Definicje krzyżówkowe SATELITA ciało niebieskie mniejsze krążące wokół większego (na 8 lit.). Oprócz CIAŁO NIEBIESKIE MNIEJSZE KRĄŻĄCE WOKÓŁ WIĘKSZEGO inni sprawdzali również: umowa międzynarodowa, w której strony zobowiązują się do bycia nawzajem dla siebie sojusznikami , figura, budowa ciała , leśna rudobrązowa mrówka; pożyteczna , maszyna górnicza wykonująca równocześnie kilka operacji wchodzących w skład procesu wybierania kopaliny użytecznej , kompozytor francuski (1855-1899); poematy symfoniczne, utwory kameralne, fortepianowe, pieśni solowe , Cracticus mentalis - gatunek ptaka z rodziny srokaczy (Cracticidae) , rodzaj turbiny wodnej, w której woda dostarczana jest na pewnej wysokości do pionowo umieszczonego naczynia w kształcie walca, a u dołu wirnika znajduje się układ dwóch lub więcej odpowiednio zakrzywionych rurek zakończonych dyszami, przez które wypływa pod ciśnieniem woda wywołując w ten sposób moment obrotowy a tym samym ruch wirnika , niezgrabnie się poruszający grubas , spuścizna Sokratesa, jego twórczość, zbiór jego myśli , kraina w Rumunii, główne miasta: Pitesti, Ploeszti , żółta na cytrynie , okucie końca pala ubijanego w ziemię Jeżeli wykonasz zdjęcie nieba nocnego z długim czasem naświetlania, to okaże się, że wszystkie gwiazdy wydają się krążyć wokół jednej gwiazdy - Gwiazdy Polarnej. Dlaczego tak się dzieje? © 23AM - Gwiazdy oczywiście nie poruszają się wokół Gwiazdy Polarnej. Ruch ten jest pozorny. Jest on związany z obrotem Ziemi wokół własnej osi. Ponieważ obserwator (czyli my) znajduje się na powierzchni Ziemi, to i układ odniesienia znajduje się właśnie na niej. W tym układzie odniesienia to gwiazdy wydają się obracać a nie Ziemia. Oś obrotu, łącząca oba bieguny Ziemi, jest wycelowana w sferę niebieską. W okolicy tej osi na północy znajduje się właśnie Gwiazda Polarna (z dokładnością poniżej jednego stopnia), należąca do konstelacji Małego Wozu. Na południowym niebie jest to ledwo widoczna gołym okiem gwiazda. Co ciekawe Gwiazda Polarna oznacza obiekt, który znajduje się najbliżej bieguna niebieskiego i w historii rolę tę pełniły rożne ciała niebieskie. Układ gwiazd na niebie podlega nieustannym zmianom. Dziś jest to najjaśniejsza gwiazda Małej Niedźwiedzicy, jednak w wyniku precesji osi ziemskiej sytuacja ciągle ulega zmianie. Ziemia zwyczajnie zachowuje się jak dziecięcy, wirujący bąk. Jej oś zatacza w przestrzeni stożek. Orientacja osi ziemskiej zmienia się co niecałe 26 tysięcy lat (jest to tak zwany rok platoński). Ruch gwiazd zarejestrowany przez aparat nie jest idealnie kołowy. Istnieją odchylenia związane z ruchem orbitalnym naszej planety wokół Słońca, precesją osi naszego globu, a także, o czym nie każdy wie, ruchem własnym każdej z gwiazd. Poniższa animacja ilustruje ruch pozorny gwiazd na nocnym niebie i ułatwi zrozumienie tego tematu. Ostatnio opublikowane w PytajnikuIle śpią ssaki?Ssaki potrafią przesypiać w głębokim śnie naprawdę długi okres czasu. Jakie ssaki śpią najdłużej, a które nie potrzebują zbyt wiele snu?Najmniejszy ssakJakie ssaki osiągają najmniejsze rozmiary na świecie, a jakie w Polsce? Gdzie można je spotkać?Największy ssakKtóry z saków jest największy na świecie, a który w Polsce? Czy w historii żyły większe ssaki niż obecnie? Czy są to ssaki wodne czy lądowe?Zobacz więcejPrzeglądaj wszystkie artykuły dotyczące ciekawostek ze świata teżRuchRuch można zdefiniować jako zmianę położenia pewnego obiektu względem innego, dowolnie wybranego obiektu (ciała) lub układu tych obiektów, które nazywamy układem odniesienia. To jedno z najpowszechniej występujących zjawisk w przyrodzie. Brak ruchu to – to dziedzina nauki, zajmująca się badaniem ciał niebieskich takich jak gwiazdy, planety, mgławice, galaktyki, komety, asteroidy itp. oraz zjawisk, które zachodzą w PolarnaGwiazda Polarna - jest to gwiazda na sferze niebieskiej, w którą jest wycelowana oś obrotu, łącząca oba bieguny Ziemi.© 2019-11-22, ART-3708 Niektóre treści nie są dostosowane do Twojego profilu. Jeżeli jesteś pełnoletni możesz wyrazić zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych. W ten sposób będziesz miał także wpływ na rozwój naszego serwisu. AGN Jądra galaktyk aktywnych (kwazary, galaktyki Seyferta, blazary i radiogalaktyki), które promieniują więcej energii niż można by wytłumaczyć obecnością gwiazd. akrecja Spadanie rozproszonej materii otaczającej gwiazdę lub planetę na jej powierzchnię. Szczególnie intensywna w układach podwójnych, w których zachodzi wymiana masy między składnikami. akrecyjny dysk Rotujący dysk gazu i pyłu, który może otaczać różnego rodzaju gwiazdy i inne masywne obiekty. anizotropia Własność Wszechświata polegająca na tym, że wygląda on inaczej, gdy patrzymy w różnych kierunkach. aphelium Najbardziej oddalony od Słońca punkt orbity okołosłonecznej ciała niebieskiego. astronomia Nauka zajmująca się badaniem ciał niebieskich, planet, gwiazd i gwiazdozbiorów. atmosfera Gazowa powłoka planety, Księżyca lub zewnętrzna warstwa gwiazdy. Posiadają ją wszystkie planety oprócz Merkurego. Na ogół są nieprzezroczyste dla promieniowania widzialnego i całkowicie przesłaniają stałą powierzchnię planety. atomy Małe cząsteczki materii, z których składają się wszystkie substancje. AU Średnia odległość Ziemi od Słońca - około 149,6 milionów kilometrów; używana do wyrażania wzajemnych odległości ciał w układach planetarnych. biały karzeł Biały karzeł to końcowe stadium ewolucji gwiazdy o masie mniejszej niż 1,4 masy Słońca, które jest gęstym stygnącym jądrem węglowo-tlenowym świecącym ultrafioletowym światłem. blazar Kwazar, który jest zwartym radioźródłem, w zakresie optycznym i podczerwonym ma widmo strome oraz polaryzację liniową (3-20 %), wykazuje nieregularne zmiany jasności oraz kierunku i stopnia polaryzacji w skali dni, we wszystkich zakresach widma. W widmie blazara mogą występować silne linie emisyjne i absorpycjne. bolid Bolid to meteor znacznych rozmiarów, jasnością przewyższający planetę Wenus. brakująca masa Hipotetyczna masa, która według niektórych uczonych może istnieć w przestrzeni kosmicznej i dzięki której Wszechświat ma gęstość krytyczną, czyli wartość omega równą 1. Masy tej musiałoby być 10 razy więcej niż udało się do tej pory wykryć. brązowy karzeł Brązowe karły są to obiekty gwiazdopodobne o masie zbyt małej (poniżej 8% masy Słońca - 80 mas Jowisza), by mogły zachodzić w nich reakcje przemiany wodoru w hel, które są głównym źródłem energii gwiazd ciągu głównego. Od gazowych planet odróżnia je to, że często występują same w przestrzeni. Pierwszego brązowego karła zaobserwowano w 1995 roku. Określa się je czasem mianem niewypałów, nieudanych gwiazd, bądź superplanet. cefeida Jest to typ gwiazd zmiennych, w których zmiany jasności następują w wyniku okresowych pulsacji gwiazdy. chromosferyczny rozbłysk Jeden z elementów aktywności Słońca; rozbłyski chromosferyczne zachodzą w chromosferze i polegają na gwałtownym (w ciągu kilku minut) pojaśnieniu relatywnie małego obszaru (mniej niż 0,1% powierzchni Słońca). ciało niebieskie Sztuczne lub naturalne obiekty znajdujące się w przestrzeni kosmicznej. ciemna materia Ciemna materia, zwana także brakującą masą, buduje 90% Wszechświata. Niestety co do jej składu i konsystencji wciąż naukowcy nie są pewni, pomimo istnienia olbrzymiej ilości teorii na ten temat. Jest to materia we Wszechświecie, którą wykrywamy dzięki jej oddziaływaniu grawitacyjnemu, ale której nie widzimy. Ciemną materię złożoną z cząstek o niewielkich przypadkowych prędkościach, które łatwo się grupują pod wpływem grawitacji, nazywamy zimną materią. Ciemna materia złożona z cząstek o dużych typowych prędkościach, które w związku z tym trudno się grupują, nosi nazwę gorącej ciemnej materii. czarna dziura Obiekt o masie tak zwartej, że nawet światło nie może się wydostać spod wpływu jego silnego pola grawitacyjnego. Z zewnątrz ciało takie będzie czarne. Prawdopodobnie niektóre masywne gwiazdy po wyczerpaniu swojego paliwa jądrowego zapadają się pod własnym ciężarem, tworząc czarną dziurę. czas Greenwich Czas oparty na uśrednionym w zakresie roku ruchu obrotowym Ziemi. Punktem początkowym doby w tym systemie jest dolna kulminacja Słońca na południku 0 (Greenwich). czas Hubble'a Odwrotność stałej Hubble'a. Czas Hubble'a jest dobrym przybliżeniem wieku Wszechświata. Aby otrzymać dokładniejsze oszacowanie, należy znać jeszcze wartość omega, ponieważ tempo ekspansji zmienia się w czasie. czerwony olbrzym Gwiazda o dużych rozmiarach i stosunkowo niskiej temperaturze powierzchni; czerwone olbrzymy zawdzięczają swój charakterystyczny kolor niewielkiej temperaturze fotosfery. deszcz meteorytów Jednoczesny spadek na dany teren dużej liczby meteorytów, pochodzących z rozpadu większego meteoroidu w atmosferze. Dopplera efekt Zmiana częstości obserwowanej fali, wywołana względnym ruchem źródła fali i obserwatora. Droga Mleczna Nasza galaktyka, w której znajduje się Układ Słoneczny wraz Ziemią; widoczna na niebie jako jasna smuga, jej centrum znajduje się w konstelacji Strzelca. druga zasada termodynamiki Prawo fizyczne sformułowane w XIX wieku, które mówi, że każdy izolowany układ staje się wraz z upływem czasu coraz bardziej nieuporządkowany. dylatacja czasu Dylatacja czasu to wydłużenie czasu, efekt opóźnienia zegara będącego w ruchu w stosunku do zegara spoczywającego w układzie inercjalnym. dysk protoplanetarny Pyły i gazy znajdujące się wokół młodej gwiazdy, tworzące pewnego rodzaju dysk. ekliptyczne współrzędne Układ współrzędnych astronomicznych, w którym płaszczyzną podstawową jest płaszczyzna ekliptyki, a kierunkiem podstawowym - kierunek ku punktowi Barana. eklipytka Wielkie koło na sferze niebieskiej, wzdłuż którego obserwuje się pozorny ruch Słońca, będący odbiciem ruchu rocznego Ziemi dookoła Słońca. ekspansja wykładnicza Niezwykle szybkie rozszerzanie się przestrzeni, gdy odległość między dwoma dowolnymi punktami jest wykładniczą funkcją czasu. Według inflacyjnego modelu Wszechświata we wczesnych etapach ewolucji Kosmosu przeszedł on przez krótką fazę wykładniczej ekspansji, podczas której jego rozmiary ogromnie wzrosły. elipsa Spłaszczone koło podobne do owalu, Ruch planet odbywa się po orbitach eliptycznych. fałszywa próżnia Pozorny kształt Księżyca lub planety oglądanej z Ziemi, np. pełnia lub sierp Księżyca. Obszar przestrzeni, który wydaje się pusty, ale w rzeczywistości zawiera utajoną energię. Gdy energia ta zostaje uwolniona, fałszywa próżnia się rozpada. faza Pozorny kształt Księżyca lub planety oglądanej z Ziemi, np. pełnia lub sierp Księżyca. fluktuacje kwantowe Ciągłe zmiany własności układu fizycznego spowodowane statystycznym charakterem natury, wynikającym z mechaniki kwantowej. Fluktuacje kwantowe mogą powodować powstawanie i znikanie cząstek. Według niektórych teorii cały Wszechświat mógł powstać z niczego jako fluktuacja kwantowa. foton Cząstka elementarna przenosząca oddziaływanie elektromagnetyczne. Światło jest strumieniem fotonów. fundamentalne stałe przyrody Wielkości fizyczne, takie jak prędkość światła lub masa elektrony, stanowiące istotny element praw fizyki. Sądzi się, że stałe te nie zmieniają się w czasie i są takie same wszędzie we Wszechświecie. Większość fizyków traktuje te stałe jako zadane własności Wszechświata. galaktyczne halo Sferyczny obszar otaczający dysk galaktyki, przede wszystkim Drogi Mlecznej, składający się głównie ze starych gwiazd II populacji skupionych w gromady kuliste. galaktyczne współrzędne Układ współrzędnych astronomicznych, w którym płaszczyzną podstawową jest płaszczyzna równika Galaktyki, a kierunkiem podstawowym - kierunek ku centrum Galaktyki. galaktyka Duże skupisko układów planetarnych, gwiazd i mgławic. Skupisk takich są we Wszechświecie miliardy. galaktyka karłowata Typ galaktyk o małych rozmiarach, poniżej 2 kpc, i małej jasności absolutnej. gęstość krytyczna Graniczna wartość średniej gęstości materii we Wszechświecie. Wszechświat o gęstości przekraczającej tę wartość jest zamknięty. Średnią gęstość materii we Wszechświecie oblicza się, mierząc ilość masy zawartej w dużym obszarze przestrzeni, który obejmuje wiele galaktyk, i dzieląc ją przez objętość tego obszaru. Gęstość krytyczna jest określona przez obecne tempo ekspansji Wszechświata. globula Ciemna mgławica pyłowa, stosunkowo niewielkich rozmiarów (0,1 - 1,0 pc), widoczne na tle mgławic jasnych. grawitacja Siła, z jaką Ziemia lub inne ciała niebieskie przyciągają przedmioty. Grawitacja utrzymuje planety na orbitach dookoła Słońca. grawitacyjne zapadanie Nieograniczone kurczenie się pod wpływem siły ciążenia obiektów, które nie mogą osiągnąć stanu równowagi hydrostatycznej. gromada galaktyk Skupisko kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu, lub kilkuset galaktyk, tworzących układ związany grawitacyjnie. gromada kulista Bardzo rozległe skupisko gwiazd o charakterystycznym kulistym kształcie. Zawierają tysiące lub nawet miliony gwiazd. Są one widoczne w naszej galaktyce i w galaktykach sąsiednich. gromada otwarta Luźne nagromadzenie gwiazd o niezdefiniowanym kształcie. Możemy wiele z nich zobaczyć na niebie. Dwie z nich, Hiady i Plejady, są łatwe do odnalezienia. Plejady są gwiazdami młodymi i resztka gazów pozostałych z pierwotnej mgławicy może być na nich nadal widoczna. Hiady są gromadą duża starszą. Gromady otwarte mogą zawierać od około dwunastu do wielu setek gwiazd. gwiazda Ciało niebieskie świecące własnym światłem pochodzącym z przemian jądrowych zachodzących w ich wnętrzu. gwiazda magnetyczna Gwiazda mająca silne pole magnetyczne o indukcji rzędu 0,1 tesli i większej. gwiazda neutronowa Niewielka gwiazda - o średnicy 10-100 km - której gęstość na skutek zapadnięcia grawitacyjnego jest porównywalna do gęstości jądra atomowego. gwiazda nowa Ciasny układ podwójny składający się z białego karła i często czerwonego olbrzyma, z którego następuje przepływ materii w kierunku mniejszego towarzysza; wybuch termojądrowy gromadzonej materii prowadzi do nagłego wzrostu jasności układu podwójnego. gwiazda nowa karłowata Ciasne układy podwójne, składające się z gwiazdy pokroju Słońca oraz białego karła, ściągającego od niej materię. Wybuch następuje w wyniku niestabilności w dyskach materii otaczającej białego karła. Zachowanie gwiazd nowych karłowatych jest bardzo podobne do zachowania gwiazd nowych. Tutaj jednak, skala zjawisk jest mniejsza. Gwiazda Polarna Inaczej "Gwiazda Biegunowa", gwiazda widoczna najbliżej północnego bieguna niebieskiego. Obecnie jest nią najjaśniejsza gwiazda Małej Niedźwiedzicy. gwiazda poranna Inaczej "jutrzenka", popularna nazwa planety Wenus, gdy jest widoczna nad horyzontem przed wschodem Słońca. gwiazda wieczorna Popularna nazwa planety Wenus, gdy jest widoczna nad horyzontem po zachodzie Słońca na zachodniej stronie nieba. gwiazda supergęsta Gwiazda, której ciśnienie wewnętrzne pochodzi głównie od zdegenerowanego gazu cząstek elementarnych; są to przede wszystkim białe karły i gwiazdy barionowe. gwiazda supernowa Masywne gwiazdy ulegające znacznemu pojaśnieniu wskutek eksplozji; wyróżnia się supernowe typu I i II. gwiazda zmienna Gwiazda zmieniająca swoją jasność w czasie. gwiazdy okołobiegunowe Gwiazdy nie zachodzące lub nigdy nie wschodzące dla danego miejsca na Ziemi. gwiazdy podwójne Układy złożone z dwóch gwiazd krążących wokół wspólnego środka masy. gwiazdy stałe Nazwa gwiazd używana w starożytności i średniowieczu dla odróżnienia ich od planet. gwiazdy szybkie Gwiazdy o prędkościach radialnych większych od około 65 km/s. W większości są to podolbrzymy i karły typów widmowych późniejszych niż F5. gwiazdy wielokrotne Układy zawierające trzy i więcej gwiazd, które są widziane gołym okiem jako gwiazda pojedyncza. gwiazdy zaćmieniowe Gwiazdy podwójne, których zmiany jasności są następstwem okresowego zasłaniania jednej gwiazdy przez drugą. gwiazdozbiory Grupa gwiazd na niebie, której nazwa jest związana z jej kształtem. Całe niebo podzielono na 88 gwiazdozbiorów. hel Gaz szlachetny, druga co do częstości występowania substancja we Wszechświecie. hipoteza braku brzegów Gaz szlachetny, druga co do częstości występowania substancja we Wszechświecie. Warunek początkowy dla Wszechświata zaproponowany przez Stephena Hawkinga i Jamesa Hartle'ego. Hipoteza ta obejmuje przeformułowanie matematyki ogólnej teorii względności tak, że czas zostaje zastąpiony przez współrzędną przestrzenną i w efekcie mamy do czynienia z 4 wymiarami przestrzennymi zamiast 3 przestrzennych i jednego czasowego. Hawking i Hartle utrzymują, że geometria takiego modelu Wszechświata powinna być analogiczna do geometrii sfery, to znaczy nie mieć żadnych brzegów. Gdy ten warunek brzegowy wyrazi się z powrotem poprzez zwykły czas i przestrzeń, przyjmuje on postać warunku początkowego dla Wszechświata. Hipoteza ta została sformułowana na podstawie kwantowomechanicznych obliczeń zachowania się wczesnego Wszechświata, chociaż obliczenia takie nie są jeszcze kompletne ze względu na brak spójnej teorii kwantowej grawitacji. horyzont Maksymalna odległość, na jaką może spoglądać obserwator. W kosmologii horyzont odpowiada odległości, jaką przebyło światło od początku Wszechświata. Obiekty znajdujące się dalej pozostają dla nas niewidoczne, ponieważ ich światło nie zdążyło jeszcze do nas dotrzeć. inflacja chaotyczna Odmiana inflacyjnego modelu Wszechświata, według której przypadkowe fluktuacje kwantowe ciągle tworzą nowe Wszechświaty. jasność Wielkość opisująca ilość energii wysyłanej przez obiekt astronomiczny w jednostce czasu, analogiczna do mocy żarówki. jednorodność W kosmologii jednorodność oznacza własność polegającą na tym, że dowolny, odpowiednio duży obszar Wszechświata wygląda tak samo jak inny taki obszar. Większość modeli kosmologicznych zakłada jednorodność. jednostka astronomiczna Średnia odległość Ziemi od Słońca - około 149,6 milionów kilometrów; używana do wyrażania wzajemnych odległości ciał w układach planetarnych. karzeł Gwiazda należąca do klasy jasności V według klasyfikacji Morgana-Keenana. Gwiazdy tego typu nazywa się też gwiazdami ciągu głównego. katalog przesunięć ku czerwieni Usystematyzowany zbiór przesunięć ku czerwieni dla dużej liczby galaktyk znajdujących się w pewnym obszarze nieba. Przesunięcia ku czerwieni są miarą prędkości ucieczki galaktyk. kometa Drobne ciało niebieskie poruszające się w Układzie Słonecznym po orbicie na ogół o dużym mimośrodzie. Obserwowana w czasie jej zbliżania do Słońca, zwykle składająca się z jądra oraz gazowopyłowej otoczki, rozbudowująca się w zawierającej jądro i głowę komety i w rozległy warkocz. kosmiczne promieniowanie tła Przenikające wszystko morza fal radiowych, dobiegających ze wszystkich kierunków w przestrzeni. Bywa nazywane promieniowaniem tła, promieniowaniem reliktowym lub też kosmicznym promieniowaniem mikrofalowym. Według teorii Wielkiego Wybuchu promieniowanie to powstało w wyniku zderzeń cząstek w młodym, gorącym Wszechświecie i jednorodnie wypełniło cała przestrzeń. Oddziaływanie promieniowania z materią ustało, gdy Wszechświat liczył sobie około 300 tysięcy lat, a od tego czasy rozchodzi się ono swobodnie w przestrzeni kosmicznej. Promieniowanie to ma teraz postać fal radiowych. kosmologia kwantowa Dziedzina kosmologii zajmująca się Wszechświatem w okresie do 10-43 sekundy po Wielkim Wybuchu, gdy niezwykle istotną rolę odgrywały zarówno efekty kwantowomechaniczne, jak i grawitacja. Księżyc Jedyny naturalny satelita Ziemi, zarazem jej najbliższy astronomiczny sąsiad i najjaśniejszy oprócz Słońca obiekt na niebie. kula niebieska Twór geometryczny - sfera o dowolnym promieniu, w środku której znajduje się obserwator; pojęcie pomocne w określaniu kierunków do ciał niebieskich na niebie. kwantowa grawitacja Teoria grawitacji, która zawierałaby mechanikę kwantową. Na razie nie dysponujemy zupełną i spójną teorią kwantowej grawitacji, chociaż istnieją teorie kwantowe opisujące wszystkie pozostałe siły przyrody. kwazar (ang. quasi - stellar radiosources), jest to najbardziej odległy obiekt pozagalaktyczny, który jest centrum wysokoenergetycznej galaktyki. Odległość kwazarów jest tak wielka, że ich światło wyczerpało się, zanim została utworzona Ziemia. MACHO Akronim od Massive [Astrophysical] Compact Halo Objects, czyli masywne [astrofizyczne] zwarte obiekty występujące w halo galaktycznym. materia międzygwiazdowa Ogólna nazwa różnych form materii rozproszonych nie mających tak określonych struktur jak gwiazdy - najczęściej silnie rozrzedzony gaz z domieszką pyłu. meteor Potocznie "spadająca gwiazda". Fragment komety lub planetoidy, który spadając na Ziemię świeci w wyniku tarcia o atmosferę. meteoryt Meteoryt to część meteoru, która spadła na Ziemię. Duży meteoryt może być przyczyną powstania krateru. meteorytów deszcz Jednoczesny spadek na dany teren dużej liczby meteorytów, pochodzących z rozpadu większego meteoroidu w atmosferze. meteorytyka Nauka zajmująca się badaniem meteorytów, ich składu chemicznego i mineralnego, struktury, właściwości fizycznych oraz wszelkich zjawisk związanych z ich spadaniem na powierzchnię Ziemi. metryka Robertsona - Walkera Matematyczny opis geometrycznych właściwości jednorodnego i izotropowego Wszechświata. Wszystkie modele kosmologiczne Friedmana wykorzystują metrykę Robertsona - Walkera. mgławica Obłok gazu i pyłu międzygwiazdowego lub bardzo rozległe otoczki gwiazd. Może być miejscem narodzin nowej gwiazdy lub pozostałością po zgasłej gwieździe. minuta kątowa Jednostka miary kątowej równa 1/60 stopnia. model de Sittera Szczególne rozwiązane równań kosmologicznych Einsteina, znalezione przez Wilhelma de Sittera w 1917 roku, W modelu tym przestrzeń rozszerza się w szybkim, wykładniczym tempie. Rozwiązanie to różni się zasadniczo od rozwiązań Friedmana i Lemaitre'a, w których ekspansja zachodzi w znacznie wolniejszym tempie. Rozwiązania typu tych, które znaleźli Friedman i Lemaitre, stały się elementami standardowego modelu Wielkiego Wybuchu. Według zaproponowanych niedawno modyfikacji tego modelu, takich jak model inflacyjny, na początku swego istnienia Wszechświat przeszedł przez okres wykładniczej ekspansji, czyli przez fazę opisywaną rozwiązaniem de Sittera. model Einsteina - de Sittera Szczególne rozwiązane równań kosmologicznych Einsteina, w którym Wszechświat jest płaski. model mixmaster Niefriedmanowski model kosmologiczny, w którym Wszechświat jest początkowo silnie anizotropowy. Anizotropie te w biegiem czasu się zmniejszają stopniowo. model naleśnika Model powstawania galaktyk, w którym pierwsze struktury, jakie uformowały się z jednorodnego początkowego gazu, miały bardzo duże rozmiary. model oscylującego Wszechświata Model Wszechświata, w którym przechodzi on wielokrotnie przez kolejne cykle rozszerzania się i kurczenia. model stanu stacjonarnego Model Wszechświata, w którym nie zmienia się on w czasie. Współczesny model stanu stacjonarnego zaproponowano pod koniec lat czterdziestych XX wieku. Model Wielkiego Wybuchu nie jest modelem stanu stacjonarnego. model Wielkiego Wybuchu Ewolucyjny model kosmologiczny, według którego Wszechświat powstał około 10 miliardów lat temu, rozpoczynając swe istnienie od stanu niezwykle wysokiej gęstości i temperaturze. Od tego czasu Wszechświat rozszerza się, rozrzedza i ochładza. Przewidywanie modelu Wielkiego Wybuchu, że wszystkie odległe galaktyki oddalają się od naszej Drogi Mlecznej, jest zgodne z obserwacjami. model zimnej ciemnej materii Teoretyczny model wyjaśniający grupowanie się galaktyk i innych skupiskach materii w przestrzeni kosmicznej. Model ten opiera się na inflacyjnym modelu Wszechświata, zakłada, że Wszechświat jest płaski oraz że "brakująca masa" składa się z wolno poruszających się i łatwo grupujących cząstek. modele Friedmana Ogólna klasa modeli kosmologicznych, w których się zakłada, że Wszechświat w dużych skalach jest jednorodny i izotropowy, oraz dopuszcza się ewolucję Wszechświata w czasie. Większość obliczeń w ramach standardowego modelu Wielkiego Wybuchu przeprowadza się przy założeniu kosmologii friedmanowskiej. nadolbrzym Gwiazda o największych rozmiarach i jasności absolutnej, zaliczana do Ia i Ib klasy jasności. NASA Akronim od National Aeronautics and Space Administration (ang. Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej) - amerykański organ rządowy odpowiedzialny za planowanie, koordynację, realizację oraz finansowanie programu badań kosmicznych oraz rozwoju astronautyki i lotnictwa cywilnego. Utworzony w 1958 roku przez Kongres USA, zastąpił NACA (National Advisory Commitee for Aeronautics, utworzony w 1915 roku). neutrino Cząstka elementarna pozbawiona ładunku elektrycznego o bardzo małej masie, która oddziałuje z innymi cząstkami tylko za pośrednictwem słabej siły jądrowej i siły grawitacyjnej. neutron Rodzaj cząstki elementarnej, która wraz z protonem wchodzi w skład jądra atomowego. Neutron nie ma ładunku elektrycznego i składa się z trzech kwarków. nowa Nagłe rozbłyśnięcie małej gwiazdy spowodowane zmianami w jej wnętrzu. nowa teoria inflacyjna Pochodząca z roku 1982 modyfikacja pierwotnego inflacyjnego modelu Wszechświata, Chociaż pierwotny model rozwiązywał niektóre problemy kosmologiczne, prowadził również do wniosku, że w trakcie epoki inflacyjnej Wszechświat staje się bardzo niejednorodny i zawiera pęcherzyki pustej przestrzeni otoczone przez ośrodek zawierający energię. W nowej teorii inflacyjnej takie pęcherzyki już się nie pojawiają, chociaż Wszechświat również przechodzi przez krótką fazę niezwykle szybkiej ekspansji. Ogólna Teoria Względności Popularna nazwa teorii grawitacji opublikowanej przez Alberta Einsteina w 1915 roku, zgodnie z którą siła grawitacji wynika z lokalnej zniekształceń czasoprzestrzeni. obiekty bliskie Ziemi Komety krótkookresowe i planetoidy bliskie Ziemi, które zagrażają naszej planecie. obiekty pasa Kuipera Obiekty astronomiczne znajdujące się poza orbitą Neptuna. W pasie tym krąży ok. 70 tys. obiektów, których średnica przekracza 100 km i jest ton miejscem, w którym swój początek mają komety krótkookresowe. Pierwszym obiektem pasa Kuipera jest Pluton, który do 2006 r. należał do grupy planet Układu Słonecznego. obłok molekularny Obłok międzygwiazdowy składający się z odpowiedniej ilości wodoru i o dość niskiej temperaturze, która umożliwia tworzenie molekuł wodoru. Jest to miejsce powstawania gwiazdy. obłok Oorta Największa struktura Układu Słonecznego będąca sferycznym obłokiem gazów, pyłów i planetoid, które otacza Słońce ze wszystkich stron w odległości 300-100 tys. jednostek astronomicznych. W obłoku Oorta swój początek mają komety długookresowe. olbrzym Gwiazda III klasy jasności; ciąg olbrzymów stanowi niejednorodną grupę gwiazd, wśród których spotykamy gwiazdy na różnych etapach ewolucji. omega Stosunek średniej gęstości materii we Wszechświecie do gęstości krytycznej, koniecznej do ostatecznego zatrzymania ekspansji Wszechświata. We Wszechświecie otwartym omega przyjmuje zawsze wartość mniejszą od 1, w zamkniętym większą od 1, a we wszechświecie płaskim jest zawsze równa 1. Jeśli tylko omega różni się od 1, podlega zmianom w czasie, jej wartość zaś stale maleje w otwartym i rośnie w zamkniętym wszechświecie. Z obserwacji wynika, że w naszym Wszechświecie jest równa około 0,1, chociaż pomiary te są trudne i obarczone zwykle dużą niepewnością. orbita Droga planety lub innego ciała niebieskiego wokół większego ciała, np. Słońca. osobliwość Miejsce w przestrzeni lub w czasie, w którym jakaś wielkość, na przykład gęstość, staje się nieskończona. Prawa fizyki nie potrafią opisywać wielkości nieskończonych, a fizycy wierzą, że w przyrodzie nie istnieją nieskończoności. Wszystkie osobliwości, takie jak np. osobliwość Schwarzschilda, są więc prawdopodobnie odzwierciedleniem nieadekwatności naszych teorii, a nie rzeczywistymi własnościami przyrody. Według ogólnej teorii względności Einsteina Wszechświat rozpoczął się od osobliwości o nieskończonej gęstości. Fizycy są obecnie przekonani, że odkrycie ulepszonej teorii, która zawsze w sobie mechanikę kwantową, dowiedzie, że u początku Wszechświata nie było osobliwości. osobliwość Schwarzschilda Środek czarnej dziury. Według ogólnej teorii względności Einsteina cała masa czarnej dziury jest skupiona z jej środku, w punkcie zwanym osobliwością. oś Linia przechodząca przez planetę od bieguna północnego do południowego. parsek Jednostka odległości równa około 3,26 roku świetlnego. planeta Ciało niebieskie krążące dookoła gwiazdy, obracające się wokół własnej osi i świecące światłem odbitym od gwiazd. planeta karłowata Ciało niebieskie, które spełnia tylko kilka warunków definicji planety i nie może być zaliczone do planet głównych. Przykładem jest Pluton, który utracił status planety w 2006 r. po sympozjum Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze, podczas której zmieniono definicję planety. planetarny system Układ złożony z szeregu planet obiegających wspólną gwiazdę. planetoida Ciało niebieskie o średnicy mniejszej niż 1000 km, poruszające się wokół Słońca. Większość planetoid znajduje się w pasie planetoid między Marsem a Jowiszem. planetozymal Materia pierwotna krążąca w dysku protoplanetarnym, która po zderzeniu z innymi planetozymalami tworzy protoplanetę. planety wewnętrzne Planety, do których należą: Merkury, Wenus, Ziemia i Mars. planety zewnętrzne Planety, do których należą gazowe olbrzymy: Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. płaszcz Układu Słonecznego Obszar rozpoczynający się szokiem końcowym a kończącym heliopauzą, w nim wiatr słoneczny porusza się z prędkością mniejszą od prędkości dźwięku. podkarzeł Gwiazda należąca do VI klasy jasności i II populacji ciągu głównego. podolbrzym Gwiazda należąca do IV klasy jasności - jaśniejsza od gwiazd ciągu głównego ale nie będąca olbrzymem. powielające się wszechświaty W niektórych modelach inflacyjnych wszechświat nieustannie tworzy nowe wszechświaty, niezależne przyczynowo od wszechświata, z którego powstały. powstawanie galaktyk drogą ekspansji Teoria powstawania galaktyk, według której eksplozja dużej liczby gwiazd tworzy olbrzymią falę uderzeniową, która rozchodzi się w przestrzeni kosmicznej, powodując sprężanie gazu, jaki znajdzie się na jej drodze. W obszarach zagęszczonego gazu powstają galaktyki. prawo Hubble'a Prawo mówiące, że w jednorodnym i izotropowym Wszechświecie prędkość ucieczki jest proporcjonalna do odległości. O galaktykach, które oddalają się od nas z prędkością dokładnie taką, jak przewiduje to prawo, mówimy, że poruszają się zgodnie z przepływem Hubble'a. Ponieważ rzeczywisty Wszechświat nie jest doskonale jednorodny, lecz istnieją w nim zarówno skupiska galaktyk, jak i pozbawione ich pustki, rzeczywiste ruchu galaktyk odbiegają nieco od przepływu Hubble'a. prędkość ucieczki galaktyk Prędkość radialna galaktyk względem Ziemi, spowodowana rozszerzaniem się Wszechświata. promieniowanie Energia wydzielana przez przedmioty. Odmianami promieniowania są światło, ciepło, promieniowanie rentgenowskie i fale radiowe. Gwiazdy i inne ciała niebieskie wydzielają różne rodzaje promieniowania. promieniowanie ciała doskonale czarnego Szczególny rodzaj promieniowania, którego widmo i inne własności są w pełni określone przez jeden parametr - temperaturę. Promieniowanie takie powstaje wówczas, gdy grupa cząstek i fotonów osiągnie stan równowagi termicznej. Każda reakcja jest wtedy równoważona przez reakcję odwrotną, tak że układ jako całość się nie zmienia. W tej sytuacji wszystkie części układu, łącznie z promieniowaniem, osiągają taką samą temperaturę. promień Schwarzschilda Promień "powierzchni" czarnej dziury, wewnątrz której grawitacja jest tak silna, że nawet światło nie może się stamtąd wydostać. Promień Schwarzschilda jest proporcjonalny do masy czarnej dziury i dla ciała o masie Słońca wynosi około 3 kilometry. prom kosmiczny Statek kosmiczny wielokrotnego użytku, składający się z samolotu orbitalnego, rakietowych silników wspomagających, i zewnętrznego zbiornika paliwa (jedyna część wahadłowca nie wykorzystywana ponownie). protogwiazda Gwiazda, która jest dopiero na etapie tworzenia się. We wnętrzu protogwiazdy nie zachodzą żadne reakcje jądrowe. proton Rodzaj cząstki elementarnej, która wraz z neutronem wchodzi w skład jąder atomowych. Proton jest obdarzony dodatnim ładunkiem elektrycznym i składa się w trzech kwarków. protoplaneta Zalążek przyszłej planety. protuberancje Kłęby gorącego i rzadkiego gazu, głównie wodoru, w postaci "języków" lub łuków wyrzucanych z powierzchni Słońca. Protuberancje mają zwykle temperaturę od 8000 K do 15000 K. Wodór wznosi się na tysiące kilometrów nad powierzchnię Słońca. Protuberancje są najlepiej widoczne przy zaćmieniu Słońca. prędkość radialna Składowa prędkości ciała mierzona wzdłuż kierunku widzenia obserwatora. Wyznacza się ją na podstawie przesunięcia ku czerwieni linii widomych poruszającego się obiektu, przy czym im szybciej porusza się ciało, tym przesunięcie jest większe. próżnia Stan o minimalnej energii. Często jako próżnię określa się pustą przestrzeń. Dzięki zasadzie nieoznaczoności nawet pusta przestrzeń ma jednak pewną minimalną energię. przerwy Kirkwooda Pasy, w których okruchy skalne znajdują się na niestabilnych orbitach rezonansowych z Jowiszem. przesunięcie widma ku czerwieni Przesunięcie widma w stronę fal dłuższych spowodowane wzrostem długości fal w całym widmie promieniowania elektromagnetycznego, którego najczęstszą przyczyną jest oddalanie się źródła od obserwatora i związany z tym efekt Dopplera. pulsar Pulsar jest rodzajem gwiazdy neutronowej wyróżniającym się tym, że wysyła w regularnych, niewielkich odstępach czasu impulsy promieniowania radiowego. Powszechnie przyjętym mechanizmem tej emisji jest model "latarni morskiej". W modelu tym mamy na powierzchni gwiazdy jedną lub dwie bardzo gorące plamy wysyłające promieniowanie radiowe. Gdy taka plama zwraca się w kierunku obserwatora obserwuje on błysk promieniowania - podobnie do momentu gdy reflektor latarni morskiej świeci w naszym kierunku. punkty Lagrange'a Miejsca, w których w efekcie grawitacji Słońca, planety, a także ruchu orbitalnego następuje zrównoważenie grawitacji. pustki Duże obszary przestrzeni pozbawione galaktyk. reakcja termojądrowa Proces łączenia się dwóch jąder atomu w jedno, w czasie którego powstaje duża ilość energii. Jest on źródłem energii wysyłanej przez gwiazdy. rok świetlny Odległość, jaką w ciągu roku pokonuje światło w próżni, równa w przybliżeniu 9,46 bilionów (1012) kilometrów lub 0,307 parseka. równanie Einsteina Równania teorii grawitacji Einsteina, zwanej ogólną teorią względności. Równania te określają ilościowo cechy pola grawitacyjnego wytwarzanego przez dany rozkład energii i masy. Ponieważ sądzi się, ze to grawitacja jest główną siłą działającą w dużych skalach, równania Einsteina są podstawowym narzędziem współczesnych kosmologów. równanie Friedmana Równanie opisujące ewolucję Wszechświata. Równanie to można wyprowadzić z teorii grawitacji Einsteina przy założeniu, że Wszechświat jest jednorodny i izotropowy. Rozwiązanie równania Friedmana mówi między innymi, jak zmienia się w czasie odległość między galaktykami. satelita Ciało o małej masie w porównaniu do masy ciała, wokół którego biegnie na stabilnej orbicie; satelity dzieli się na naturalne (księżyce planet) i sztuczne (stworzone przez człowieka). sekunda kątowa Jednostka miary kątowej równa 1/3600 stopnia. SI, układ Akronim od Systeme International d'Unites - Międzynarodowy Układ Jednostek Miar uchwalony na XI Generalnej Konferencji Miar w 1980 roku jako spójny metryczny system podstawowych i pochodnych jednostek fizycznych oraz ich wielokrotności określonych odpowiednimi przedrostkami. Słońce Centralna gwiazda w Układzie Słonecznym i najjaśniejszy obiekt na ziemskim niebie. stacja kosmiczna Sztuczny satelita orbitujący Ziemię lub inne ciało niebieskie, przystosowany do przebywania w nim ludzi przez kilka tygodni lub miesięcy. Stała Hubble'a Parametr charakteryzujący tempo rozszerzenia się Wszechświata. Do tej pory nie udało się określić jej dokładniej wartości. Jest niemal pewne, że przyjmuje ona wartość z przedziału 50-100km/s/Mpc; najnowsze pomiary wskazują, że jest to km/s/Mpc, co oznacza, że np. galaktyka odległa od nas o 100 Mc oddala się z prędkością 14 tys. km/s. Odwrotność stałej Hubble'a jest miarą wieku Wszechświata. supernowa Rzadko spotykany wybuch pewnego typu gwiazd połączony z wyrzucaniem przez nią strumienia materii, która następnie tworzy mgławicę. teoria geocentryczna Teoria budowy Wszechświata, według której nieruchoma Ziemia jest środkiem, a wokół niej krążą inne ciała niebieskie. Została opracowana przez Ptolemeusza. teoria heliocentryczna Teoria budowy Wszechświata, według której wokół centralnie położonego Słońca krążą planety, w tym Ziemia. Stworzona w Starożytności, później całkowicie zapomniana. Na nowo sformułowana przez Mikołaja Kopernika. Układ Słoneczny Układ ciał niebieskich znajdujących się pod dominującym wpływem grawitacyjnym Słońca i związanych wspólnym pochodzeniem. wiatr słoneczny (wiatr gwiazdowy) Strumień materii wypływający w sposób ciągły z korony Słońca we wszystkich kierunkach w przestrzeń międzyplanetarną, składający się przede wszystkim ze swobodnych elektronów, protonów, cząstek alfa, oraz niewielkiej liczby jąder cięższych pierwiastków. wielkość gwiazdowa System liczb, którego astronomowie używają do opisu jasności gwiazd lub innych ciał na niebie. wodór Bezbarwny gaz, najczęściej występujący we Wszechświecie. Wszechświat Całość czasoprzestrzeni, w której istniejemy, razem z materią i energią w niej występującą.

ciało niebieskie krążące wokół gwiazdy